آموزش تم 21ریاضی
- مفاهیم: چپ / راست، جلو / عقب، جلو / پشت، اول تا بیستم، وسط / کنار / بین، تغییر آدرس یک کتاب بعد از برداشتن کتاب‌های دیگر
- مهارت‌های مربوط به لوحه: درس پرسیدن از یکدیگر، مطالعه به طور گروهی یا دونفره، مباحثه در مورد درس، پرسیدن از بزرگترها در مورد نکات مشکل درس.
- نگرش‌های مربوط به لوحه:
1- باورنکردن هر چه در کتاب‌ها نوشته شده است.
2- نگاهی اجمالی به یک کتاب
3- مقایسة کتاب‌های مختلف در مورد یک موضوع خاص
- تأثیرات شناختی مربوط به لوحه:
1- فرهنگ نقد
2- کمک به دیگران و نجات دادن آنها از گمراهی
3- شناخت ساختارهای ترکیباتی
- تم‌شناختی: مباحثه
در مورد آداب مباحثه درسی بین دانش‌آموزان نکاتی را که می‌دانید به آنها بیاموزید.
- ارتباط لوحه با صفحات دیگر این بخش:
1- در هر قفسه با یک جمع چندتایی تعداد کتاب‌ها را محاسبه کنید.
2- برای تصویر لوحه یک داستان بسازید.
3- برای تصویر لوحه چند مسئله جمع و تفریق بسازید.
4- تعداد کتاب‌های هر قفسه را با کمک شمارش چند تا چند محاسبه کنید.
5- شمارش چندتا چندتای کتاب‌های هر قفسه را به کمک محور انجام دهید.
6- شمارش چندتا چندتای کتاب‌های هر قفسه را به کمک رسم شکل انجام دهید.
7- شمارش چندتا چندتای کتاب‌های هر قفسه را به کمک چوب‌خط انجام دهید.
صفحه: 142
اهداف:
1. مهارت در بردن اعداد در جدول ارزش مکانی و طرح کردن عدد بدون استفاده از شکل
- آشنایی با جدول اعداد 1 تا 100
- درک الگوی عددی شمارش چندتا چندتا با توجه به جدول اعداد 1 تا 100
روش تدریس:
* عدد دلخواه را روی تخته نوشته و از دانش‌آموزان بخواهید با استفاده از اشیائی که در اختیار دارند دسته‌های ده‌تایی و یکی بسازند و بگویند که چند دسته ده‌تایی و چند یکی است. سپس آن را در جدول ارزش مکانی نشان دهند.
** با استفاده از کتاب‌های داخل کتابخانه به تعداد کتاب‌های یک‌رنگ برای مثال زرد را بپرسید و از دانش‌آموزان بخواهید آن را با دسته‌های ده‌تایی یکی بیان کنند. هم‌چنین می‌توانید تعداد کل کتاب‌ها را با شمردن پشت سرهم سؤال کنید.
*** با توجه به توانایی که دانش‌آموزان در نمایش اعداد در جدول ارزش مکانی پیدا کرده‌اند، از آنها بخواهید فعالیت‌های بالای صفحه را انجام دهند. پس از این‌که در مورد جدول اعداد 1 تا 100 برای آنها توضیح دادید، با توجه به این‌که شمارش 5تا 5تا به صورت ذهنی زیاد تمرین شده است الگویابی روی جدول را با شمارش 5تا 5تا ادامه دهید.
توصیه‌های آموزشی:
1. در این کتاب برای تعدادی از عددهای دورقمی شکل و جدول ارزش مکانی رسم شده است برای سایر عددهامشابه این فعالیت‌ها را تمرین کنید.
2. قسمت بالای صفحه در واقع تمرین آموزش‌هایی است که قبلاً داده شده است.
3. جدول اعداد درک دانش‌آموزان را نسبت به الگوهای عددی ارتقاء می‌دهد. هم‌چنین گمان می‌کند تا شمارش چندتا چندتا را روی جدول انجام دهند. بعد از این‌که شمارش چندتا چندتا را روی جدول انجام دادید توجه دانش‌آموزان را به الگوی خانه‌های رنگ شده جلب کنید. برای مثال در شمارش 5تا 5تا در ستون جدول رنگ می‌شود.
4. برای شمارش چندتا چندتا روی جدول نیازی به شکل و محاسبات ذهنی نیست. برای مثال اگر بخواهیم 5تا 5تا بشماریم می‌توانیم بگوییم: 1، 2، 3، 4 و پنجمین خانه را رنگ کنیم و دوباره ادامه دهیم: 1، 2، 3، 4 و پنجمین خانه را رنگ کنیم. اگر کار را به همین ترتیب ادامه دهیم خانه‌های رنگ شده همان عددهای الگوی شمارش 5تا 5تا هستند.
صفحه: 143
اهداف:
1. جمع مضارب عدد 10 به صورت ذهنی
2. توانایی جمع دو یا چند دسته 5تایی و تبدیل آنها به دسته‌های 10تایی
- نوشتن به حروف مضارب 10
روش تدریس:
* ابتدا تعدادی چینه با رنگ‌های مختلف در اختیار دانش‌آموز قرار دهید. مثلاً 7 چینه زرد، 6 چینه قرمز و 5 چینه سبز و از آنها بخواهید که حاصل جمع را به دست آورند، برای این کار بهتر است آنها را به صورت دسته‌های پنج‌تایی بسازند به‌گونه‌ای که اشیاء همرنگ کنار یکدیگر قرار گیرند. سپس بیان کنند که چند دسته ده‌تایی و چند یکی تشکیل شود در پایان جمع تناظر با آن را بنویسند و حاصل را به‌دست آورند. همین فعالیت را با عددهای دیگر تکرار کنید.
** با توجه به تصویر آغازین بخش جمع‌هایی مثل جمع بالا را با شمردن کتاب‌های همرنگ مطرح کنید برای مثال در ردیف اول چند کتاب همرنگ است و در مجموع چند کتاب است. برای پیدا کردن حاصل جمع می‌توانند از رنگ‌کردن یا کنارهم قرار دادن چندتا چوب‌خط استفاده کنند.
*** حال از دانش‌آموزان بخواهید فعالیت صفحة 143 را انجام دهند. در قسمت اول با توجه به مربع‌های رنگ شده یا چوب‌خط‌های رنگی ابتدا جمع تناظر را بنویسند سپس برای پیدا کردن حاصل جمع به دسته‌های پنج‌تایی مربع و چوب‌خط توجه کرده و دسته‌های 10تایی بسازند تا حاصل‌جمع‌ها پیدا شود. در بخش دوم جمع مضارب 10 و جمع‌های چندتایی را به صورت ذهنی انجام دهند. در پایان نوشتن به حروف را به آنها آموزش دهید.
توصیه‌های آموزشی:
1. دانش‌آموزان باید به این توانایی برسند که عددهای مضارب 10 را به صورت ذهنی جمع کنند.
2. از این صفحه دانش‌آموزان آماده نوشتن عددهای یک‌رقمی به حروف می‌شوند. در صفحات بعدی نوشتن عددهای مضرب 10 به حروف آموزش داده می‌شود. سپس از آن می‌توانید نوشتن به حروف عددهای دورقمی را تمرین کنید.
3. در جمع‌های چندتایی به صورت ذهنی دانش‌آموزان 3 کار را انجام می‌دهند.
الف) جمع‌های یک‌رقمی و ساختن عدد 10 یا 5 ، برای مثال 5 = 3 + 2
ب) جمع 2 تا 5تایی و ساختن عدد 10
ج) جمع چند دسته‌ی 10تایی که در این حالت در واقع از جمع‌های یک‌رقمی استفاده می‌کنند یعنی 20+30 را می‌گویند 2 ده‌تایی و 3 ده‌تایی مساوی 5 ده‌تایی
صفحه: 144
اهداف:
1. پیدا کردن حاصل‌جمع اعداد با استفاده از چوب‌خط
2. حل مسائل کلامی با استفاده از چوب‌خط
روش تدریس:
* ابتدا از دانش‌آموزان بخواهید به عنوان نمونه 7 چینه با رنگ قرمز و 8 چینه با رنگ سبز بردارند سپس آن را به دسته‌های پنج‌تایی تقسیم کنند. حال از آنها بخواهید حاصل جمع را با شمردن دسته‌های ده‌تایی میان کنند، همین فرایند را برای جمع 3 عدد نیز به کار ببرید. می‌توانید با حذف چینه‌ها از چوب‌خط استفاده کنید.
** همین سؤالات را در مورد تعداد کتاب‌های داخل کتابخانه بپرسید و از آنها بخواهید با استفاده از رسم چوب‌خط پاسخ مسئله‌ها را پیدا کنند.
*** تمام تمرین‌های این صفحه (3 جمع و 2 مسئله کلامی) در واقع مسئله‌هایی هستند که دانش‌آموز باید آنها را با رسم چوب‌خط حل کنند. بنابراین صرف آموزش جمع‌ها اساسی یا جمع چند عدد به صورت ذهنی نیست. از دانش‌آموزان بخواهید برای هر عدد مسئله چوب‌خط رسم کنند و سپس با شمردن چوب‌خط‌ها حاصل جمع یا پاسخ مسئله را به دست آورند.
توصیه‌های آموزشی:
1. استفاده از 2 یا چندرنگ برای رسم چوب‌خط برای تشخیص جمع چند علامت در صورتی‌که دانش‌آموزان با یک رنگ هم می‌توانند جمع زدن را انجام دهند استفاده از رنگ ضروری نیست.
2. در حل مسئله دانش‌آموزان از ابزار چوب‌خط جهت پیداکردن حاصل جمع استفاده می‌کنند.نیازی به نوشتن عملیات مسئله نیست. نوشتن پاسخ و جمع نهایی و رسم چوب‌خط کفایت می‌کند.
3. در رسم چوب‌خط برای جمع دو عدد مثل 7 و 8 باید چوب‌خط‌ها پشت سرهم رسم شوند. یعنی وقتی چوب‌خط‌های عدد 7 رسم شد در ادامه‌ی آن باید 8 چوب‌خط گذاشته شود 3تای اولی با 2 چوب‌خط باقی‌مانده از 7 یک دسته‌ی 5تایی می‌سازند و سپس 5 یک دسته‌ی 5تایی دیگر هم باید رسم شود. برای تشخیص این موضوع است که از دو رنگ استفاده شده است.
4. پس از رسم تمام چوب‌خط‌ها برای پیداکردن حاصل جمع باید چوب‌خط‌ها را بشمارند. به این ترتیب که دو دسته‌ی 5تایی را 10 ببینند و وقتی ساختن 10تایی‌ها تمام شد یکی‌ها را بشمارند و در پایان 10 را با یکی‌ها جمع کنند. در مثال جمع زیر این 3 کار انجام می‌شود: 17 = 7 + 10 = 2 + 5 + 5 + 5
2 تا 5 اول یک 10 می‌سازد. 5 و 2 بعدی عدد 7 را می‌سازد و در پایان 10 و 7 می‌شود 17.
صفحه: 145
اهداف:
1. تمرین اندازه‌گیری طول با واحدهای غیراستاندارد
2. درک مقایسه‌ی اندازه‌گیری یک طول مشخص یا واحدهای مختلف
3. درک مفاهیم کوتاه، کوتاه‌تر و کوتاه‌ترین، بلند، بلندتر و بلندترین و هم‌اندازه و به‌کار بردن آنها
روش تدریس:
* چند دانش‌آموز را جلوی کلاس آورده و در مورد مقایسه‌ی قد آنها سؤال کنید، کوتاه‌ترین و بلندترین دانش‌آموز را تعیین کنند. سپس 2 به 2 قد آنها را مقایسه کنند و با واژه کوتاه‌تر یا بلندتر و هم‌اندازه مقایسه‌ی خود را بیان کنند.
هم‌چنین اندازه‌گیری طول‌های مختلف با استفاده از واحدهای غیراستاندارد مثل گیره و چینه را یادآوری و به صورت عملی تمرین کنید.
** با توجه به تصویر صفحه‌ی آغازین یک قفسه را انتخاب کرده و بلندی و کوتاهی کتاب‌ها را به کمک دانش‌آموزان مقایسه کنید.
*** قسمت اول فعالیت این صفحه‌ی کتاب مقایسه طول یک مداد با 3 واحد مختلف است. در مورد این‌که چرا پاسخ‌های اندازه‌ی یک مداد متفاوت شده است با دانش‌آموزان بحث کنید. در قسمت دوم با تکمیل جاهای خالی واژه‌های کوتاه - بلند، کوتاه‌تر- بلندتر و کوتاه‌ترین - بلندترین تمرین می‌شود.
توصیه‌های آموزشی:
1. شاید فعالیت اول این صفحه را به صورت واقعی در کلاس انجام دهید. در مورد این‌که چرا برای یک طول شخص پاسخ‌های متفاوت به دست آمد با دانش‌آموزان بحث کنید.
2. نوشتن واژه‌های مربوط به مقایسه و خواندن آن بخشی از آموزش دانش‌آموزان است اما در ریاضی علاوه بر آنچه اهمیت دارد به کار بردن واژه‌ها به درستی است. در موقعیت‌های مختلف مدرسه و کلاس درس کاربرد این لغات را تمرین کنید. برای مثال در صف کلاس بلندترین و کوتاه‌ترین دانش‌آموز، دانش‌آموزان هم‌اندازه را نشان دهید.
صفحه: 146
اهداف:
1. درک الگوی عددی و هندسی توانایی ادامه دادن آنها
2. تمرین خواندن ساعت‌های دقیق
3. کشف الگوی عددی که در عقربه ساعت‌شمار چند ساعت وجود دارد.
روش تدریس:
* از دانش‌آموزان بخواهید ابتدا 2 چینه روی میز قرار دهند. سپس 2 چینه دیگر به تعداد چینه‌های قبلی اضافه کرده و کنار آن قرار دهند. سپس 4تا چینه برداشته و 2 چینه دیگر به آن اضافه کنند، همین فرایند را ادامه داده تا یک الگو از شمردن 2تا 2تا بسازند. همین فرایند را می‌توانید روی ساعت پیاده‌سازی کنید. به این صورت که ابتدا ساعت 2 است، 2 ساعت دیگر چند می‌شود؟ شمارش 5تا 5تا را نیز به همین ترتیب مجدداً یادآوری کنید.
** از دانش‌آموزان بپرسید که آیا در ترتیب چینش کتاب‌ها می‌توانند یک الگو پیدا کنند یا خیر؟ برای مثال در ردیف دوم سمت راست کتاب‌ها 2تا 2تا همرنگ هستند و می‌توان الگوی شمارش 2تایی را تمرین کرد.
*** ابتدا از دانش‌آموزان بخواهید الگوها را به صورت کلامی توضیح دهند. سپس الگوها را ادامه دهند در قسمت مربوط به ساعت‌ها نیز ابتدا ساعت را بنویسند سپس از آنها سؤال کنید آیا در هر ردیف الگوی خاصی مشاهده می‌کنند یا خیر؟
توصیه‌های آموزشی:
1. از دانش‌آموزان بخواهید الگو را در هریک از اشکال کتاب پیدا و به صورت کلامی بیان کنند.
2. دانش‌آموزان باید در کلاس اول بتوانند ساعت‌های کامل را بخوانند؛ لذا فعالیت‌هایی طراحی شود که خواندن ساعت به صورت کامل تمرین شود.
3. در دو الگوی اول که عددی هستند، در صورتی که دانش‌آموزان برای کامل کردن آنها به صورت ذهنی دچار مشکل هستند می‌توانید از رسم شکل یا شمردن با اشیاء کمک بگیرید.
4. در دو الگوی هندسی در واقع تبدیل الگوی هندسی به عددی و یا برعکس مورد نظر است. این شکل را در واقع شمارش پشت سرهم را تداعی می‌کنند.
صفحه: 147
اهداف:
1. درک درست از مفهوم زمان و بیان تقریبی آن
2. درک مفهوم زمان و به کار بردن واژه‌های کمتر و بیش‌تر برای طول زمان
3. توانایی مقایسه‌ی زمان انجام کارهای گوناگون
روش تدریس:
* نوعی ساعت با استفاده از کاغذ درست کرده (می‌توانید از تصویر انتهای کتاب استفاده کنید) و عقربه دقیقه‌شمار را از آن برداشته و عقربه ساعت‌شمار را به عنوان نمونه بین 2 و 3 قرار می‌دهید و راجع به زمان از آنها می‌پرسید. به عنوان نمونه ساعت بین ... و ... است.
سپس عقربه دقیقه‌شمار را اضافه کرده و مجدداً راجع به زمان از دانش‌آموزان بپرسید. می‌توانید برای مثال از ساعت 2 شروع کنید. عقربه دقیقه‌شمار را حرکت دهید و توضیح دهید که زمان از 2 گذشته ولی هنوز به 3 نرسیده است وقتی دقیقه‌شمار به 12 رسید و ساعت‌شمار روی 3 قرار گرفت بگویید حالا ساعت 3 شد و به همین ترتیب کار را انجام دهید.
** با توجه به تصویر ابتدای کتاب در مورد زمان مطالعه‌ی یک کتاب توضیح دهید. برای مثال آیا همیشه کتابی که تعداد صفحات بیش‌تری دارد زمان بیش‌تری برای خواندن می‌خواهد یا به عوامل دیگر بستگی دارد؟
*** در قسمت بالای این صفحه‌ی کتاب با توجه به فعالیت عملی از دانش‌آموزان بخواهید زمان را بین 2 ساعت دقیق بیان کنند. در قسمت پایین صفحه در هر ردیف مشخص کنند که کدام کار بیش‌تر طول می‌کشد.
توصیه‌های آموزشی:
1. ابتدا در مورد مدت انجام بعضی از کارهای روزانه بپرسید. به عنوان نمونه حمام کردن بیش‌تر طول می‌کشد یا مسواک زدن، یا ناهار خوردن بیش‌تر طول می‌کشد یا بستن بند کفش. به این ترتیب توجه دانش‌آموزان را به اندازه‌گیری و مقایسه زمان‌ها جلب کنند.
2. حرکت عقربه‌های ساعت و مفهوم پیوستگی زمان به مفهوم پیوستگی عدد و ایجاد زمینه برای درک عددهای کسری و عددهای حقیقی کمک می‌کند.
3. در مورد اهمیت اندازه‌گیری زمان در کارهای مختلف برای دانش‌آموزان مثال بزنید و توضیح دهید. سپس در کارهای روزمره‌ی مدرسه مثل زمان کلاس، زنگ تفریح و ... آن را به کار ببرید.
http://homa1280.persianblog.ir